با گسترده تر شدن حیطه پروژه ها و با فراگیر تر شدن تمایل کار فرمایان به واگذاری پروژه ها به روش EPC حیطه وظایف و مسئولیتهای پیمانکاران در پروژه ها در حال افزایش است . همینطور با ورود مسائلی همچون فاینانس و تامین مالی پروژه ها از منابع خارجی و تشکیل کنسر سیوم با شرکای خارجی جهت اجرای پروژه ها پیچیدگی مسائلی که یک پیمانکار با آنها سر و کار دارد روز بروز در حال افزایش است.بدلیل پیچیدگیهای فوق تمایل سازمانها به استقرار استاندارد هایی در حیطه مدیریت پروژه از قبیل PMBOK در حال افزایش است

به طبع این موضوع مسائل و مسئولیتهایی که یک کارشناس برنامه ریزی و کنترل پروژه با آنها در ارتباط است نیز در حال افزایش است . در پروژه هایی با پیچیدگی و محیط کاری که در بالا شرح دادم مسئولیت یک کارشناس برنامه ریزی و کنترل پروژه بسیار حساس و پیچیده می گردد و به نوعی به دست راست مدیر پروژه جهت مدیریت چنین مجموعه پیچیده ای تبدیل می گردد .

مسئولیتها و وظایف جدید نیاز به دانش و آموزش های جدید دارد. برخی از مواردی را که یک مسئول برنامه ریزی و کنترل پروژه به نظر من بایستی بداند در زیر لیست کرده ام .در لیست زیر فقط به جنبه های تخصصی از کار برنامه ریزی و کنترل پروژه پرداخته ام و از جهات و مهارت های عمومی چون مهارت برقراری ارتباط ، هنر سخن وری و یا دانستن زبان انگلیسی صرف نظر کرده ام.

1- دانش کنترل پروژه : بطور قطع دانش کنترل پروژه و دروسی که بصورت کلاسیک در این خصوص در دانشگاه ها تدریس می شود یکی از نیاز های اساسی در این کار می باشد. بطور مثال یک مسئول برنامه ریزی و کنترل پروژه بایستی شناخت کامل از مفهوم شناوری و یا WBS و یا تسطیح منابع داشته باشد.

2- دانش مدیریت پروژه: دانش مدیریت پروژه منحصر به یک کتاب یا یک اسنتاندارد نمی شود و طیف گسترده ای از مسائل را در بر می گیرد ولی آنچه که به عنوان مرجع میتوانم در اینجا برای شما معرفی کنم همان استاندارد معروف PMBOK می باشد که آخرین نسخه آن در سال 2008 انتشار یافته و در دسترس است .حیطه های 9 گانه مورد نظر این استاندارد را خوب بشناسید و در مورد هر کدام از آنها در پروژه خودتان فکر کنید. این استاندارد همانطور که خودش در عنوان آن اعلام می کند یک راهنما یا Best Practice از دانش مدیریت پروژه می باشد و در بر گیرنده تمامی مسائل و دانش مدیریت پروژه نمی باشد.آشنایی با استاندارد مدل بلوغ سازمانی مدیریت پروژه OPM3 هم جهت ارزیابی سطح بلوغ سازمان شما در مدیریت پروژه برای شما سودمند خواهد بود.همینطور مطالعه استاندارد چارچوب شایستگی مدیرات پروژه PMDC )) Project Manager Competency Development نیز مفید خواهد بود . در حقیقت موسسه PMI 3 گانه استاندارد های فوق را برای 3 عامل در گیر در هر پروژه منتشر کرده است . استاندارد PMBOK برای پروژه ، استاندارد OPM3 برای سازمان و استاندارد PMDC برای مدیران پروژه.

3- نرم افزار کنترل پروژه: مسلما ابزار اصلی کار شما در این حیطه کاری ، نرم افزار های کنترل پروژه می باشد. این نرم افزار ها که هر روز هم به انواع آنها اضافه می شود هر کدام نقاط قوت و ضعفی دارند ولی بطور عام نرم افزار های Microsoft Project و Primavera Enterprise 6 (P6) در حال حاضر مقبولیت بیشتری در بین کارشناسان کنترل پروژه دارند .تسلط کامل به فوت و فن های هر کدام از نرم افزار ها از قابلیت های مهم شما به شمار خواهد آمد . اگر در حیطه های تخصصی تر همچون مدیریت ریسک نیز در پروژه هایتان فعالیت میکنید نرم افزار های خوبی مثل PertMaster در این کار به شما کمک بسیار خواهند کرد. از تمامی این نرم افزار ها گذشته از قابلیت های فراوان نرم افزار Excel غافل نشوید.

4- نرم افزار های طراحی بانک اطلاعاتی : نرم افزار های کنترل پروژه با همه قابلیتهای فراوانی که دارند برای پروژه خاص شما نوشته نشده اند و ممکن است جهاتی از کار شما را پوشش ندهند. همینطور در نظر بگیرید که در طول یک پروژه بزرگ EPC با انبوه اطلاعاتی که هر روز بسوی ما ارسال می گردد مواجهید . جهت ثبت و طبقه بندی مناسب این اطلاعات که از اقسام مختلف همچون اطلاعات خرید های پروژه و یا گزارشات روزانه اجرایی کارگاه می باشند و تهیه گزارش های مناسب از این اطلاعات نیاز به یک بانک اطلاعاتی که با نیاز های شما همخوان باشد را احساس خواهید کرد. دو نوع عام از نرم افزار های تهیه بانک اطلاعاتی موجود در بازار Microsoft Access و SQL Server هستند که هر کدام از آنها پاسخگوی نیاز های شما به عنوان یک کاربر سطح متوسط خواهند بود.البته SQL Server در مقایسه دارای مزیتهایی نسبت به Access می باشد.

5- اطلاعات بازرگانی و خرید خارجی : به جهت پر رنگ شدن فاز P در پروژه ها که بخش عمده ای از آن خرید خارجی می باشد شما نیازمند داشتن اطلاعات مختصری از فر آیندها و مراحل تامین کالا و خرید خارجی هستید . آشنایی با اصطلاحات Incoterms 2000 در این بین به شما بسیار کمک خواهد کرد تا بدانید مثلا خرید از نوع FOB به چه نوع خریدی گفته می شود و یا فرق آن با Ex Work چیست .

6- اطلاعات مالی – بازرگانی :دانستن اطلاعاتی در خصوص فاینانس وانواع آن و یا LC به شما کمک خواهد کرد . در این خصوص می توانم به استاندارد UCP 600 که مربوط به مقررات متحد الشکل ناظر بر اعتبارات اسنادی است اشاره کنم . همچنین اگر فارغ التحصیل رشته مهندسی صنایع هستید درس اقتصاد مهندسی و کتاب دکتر اسکویی نژاد را یکبار دیگر با دقت مطالعه کنید.

7- اطلاعات در خصوص انواع پیمان : در خصوص انواع پیمان، روشهای واگذاری پروژه ها و یا مسائلی در خصوص شرایط کنسرسیوم و یا مسئولیتهای هر یک از عوامل طرح در هر یک از انواع پیمان اطلاعات کامل و جامع کسب کنید.

8- در خصوص فیلد کاری که در آن مشغول کار هستید اطلاعات داشته باشید. بعنوان مثال اگر در یک پروژه سد سازی مشغول بکار هستید شناختن هرچه بیشتر قسمتهای مختلف یک پروژه سد سازی و کارکرد هر یک از آنها و چگونگی ساخت آن و روشهای اجرای آن به شما کمک خواهد کرد.